راه آهن ها الکتریکی می شوند

انرژی الکتریکی با سایر انواع انرژی بسیار دارد: زغال و نفت از نوع انرژی شیمیایی یا انرژی حرارتی هستند، بخار نماینده ی انرژی مکانیکی است، اما الکتریسیته در عین حال نماینده ی تمام صور انرژی های مزبور می باشد و گذشته از آن بسیاری صورتهای دیگر نیز اخذ می کند، به طوری که می توان آن را نوعی انرژی مافوق دانست. به مدد آن می توان دستگاه گیرنده ی تلفن را به کار انداخت، موتور لوکوموتیو را به حرکت در آورد، ماشین های محاسبه را به راه انداخت، دستگاههای جوجه کشی مصنوعی را گرم کرد، یخچالهای الکتریکی را سرد نمود، به وسیله ی عمل ترکیب کود مصنوعی ساخت، و در عین حال این انرژی بی همتا با همان سهولت پروانه ی کشتی های اقیانوس پیما را به حرکت در می آورد و یا ریش تراش برقی را به کار می اندازد.
بهترین دلیل بر امتیازاتی که الکتریسیته از لحاظ تولید انرژی، به طور غیر عادی، داراست این است که حتی انرژی اتمی که در این عهد همچون آخرین حد ترقی به نظر می رسد، وقتی به مفهوم واقعی مؤثر و قابل استفاده می گردد که آن را به صورت کیلووات ساعت در آورند.
این انرژی به تمام صور ممکن در می آید و می توان آن را برای کوچکترین و بزرگترین قدرتهای ممکن به کار برد و بالاخره برای تولید آن کافی است که سدی در مقابل جریان آبها قرار دهیم: الحق که طرفه موجودی است و پیدایش آن چه پیروزی درخشانی برای نبوغ صنعتی بشر محسوب می شود! و خوب معلوم می شود که به چه دلیل برای استفاده از آن مهندسان با تعجیل بسیار، با ایجاد شور و رقابت، با سرمستی و لذت به تأسیس و تهیه و تجهیز همه ی وسایل و امور لازم پرداختند!
در واقع در همان ایامی که صنایع الکتروشیمی ایجاد می شد، فلزات با وسایل الکتریکی تهیه یا تصفیه می شدند، لامپ چراغ برق اختراع می گردید، ارنست زیمنس در سال 1879 موفق به ساختمان اولین لوکوموتیو برقی گردید.
این مهندس بزرگ آلمانی اولین پیشقدم واقعی کشش الکتریکی بر روی خط آهن می باشد. در سال 1879 اولین خط تراموای الکتریکی شهر برلن در زیر نظر او ساخته شد و جریان الکتریسیته به وسیله ی خود ریل ها حاصل می شد. دو سال بعد از آن در نمایشگاه بین المللی پاریس ماشین متشابهی را به معرض نمایش گذاشت که در آن تأمین جریان به وسیله ی جریان گیری به نام تروله Trolley تأمین می شد که قسمت فوقانی واگن را به سیمهای برق اتصال می داد و در طول سیم های مزبور می لغزید و اهالی پاریس از تماشای آن به نشاط در می آمدند. چند سال بعد از آن در بسیاری از شهرها تراموای های برقی شروع به حرکت کردند و تعدادشان روز به روز افزایش می یافت. در واقع از سال 1842 در غالب شهرها واگن هایی که به وسیله ی اسب بر روی خط آهن کشیده می شد وجود داشت لیکن در آخرین سالهای قرن نوزدهم به تدریج کشش به وسیله ی اسب متروک گردید و واگن های الکتریکی جای آنها را گرفت.
در همین اوقات به فکر افتادند که این روش کشش را در مورد خطوط بزرگ آهن نیز تعمیم دهند. ارزش قطعی این نوع کشش در داخل تونل ها و در ممالک کوهستانی که سرشار از منابع بزرگ زغال سفید هستند معین بود، بنابراین اول بار شروع به تهیه ی چندین لوکوموتیو الکتریکی کردند که واگن ها را از داخل تونل ها عبور می داد یا در خطوط مشکل کوهستانی به بالا می کشید. به این طریق بود که اولین ماشین های الکتریکی، از نوع مزبور، در ممالک متحد امریکا پیدا شدند و اول بار برای کشش واگن ها از داخل تونل شیب داری که منتهی به ایستگاه راه آهن بالتیمور می شد به کار رفتند. در فرانسه این کار اول بار در نواحی آلپ مابین ایستگاه های فایه Fayet و شامونیکس Chamonix عملی شد و در سوئیس آن را برای بهره برداری از تونل سمپلون Simplon و لوتشبرگ Loetschberg به کار بردند.
طبیعت در ایجاد منابع زغال سفید برای کشور سوئیس سخاوتی بی مانند به کار برده و ولخرجی نموده است، ولی باید دانست که در عوض مردم این کشور نیز توانستند به وضع تحسین آمیزی از این هدیه ی فاخر و پرجلال حداکثر استفاده را به عمل آورند. هم این کشور بود که برای تهیه ی محصولات بزرگ الکتریکی در رأس صنایع جهانی قرار گرفت و غالب لوکوموتیوهای الکتریکی اروپایی در نتیجه ی مطالعات ذی قیمت مردم سوئیس در این زمینه فراهم آمد.
در واقع از سال 1900 الکتریکی کردن خطوط آهن در تمام ممالکی که وضع مساعدی برای این کار داشتند شروع شد. حتی در سال 1903 یک ترن الکتریکی آلمانی توانست رکورد سرعت بر روی خط آهن را بشکند و مسافت مابین شهرهای برلن و تسوسن Zossen را با سرعت 211 کیلومتر در ساعت بپیماید. ساختمان خط آهن الکتریکی ابتدا از نواحی کوهستانی که از لحاظ انرژی زغال سفید غنی تر بودند شروع شد؛ خطوط هوایی پی در پی بسط یافتند، برخی از آنان، همچون اولین خط آهنهای الکتریکی فرانسه، از جریان متصل استفاده می کردند، و حال آنکه برخی دیگر، مانند خط آهن های سوئیس، جریان متناوب یک فازی به کار می بردند.
از مدتها قبل بعضی از پایتخت های مهم یا شهرهای بزرگ دارای راه آهن زیرزمینی بودند: لندن از سال 1863، نیویورک از سال 1870، برلن از سال 1881، شیکاگو از سال 1893؛ مابین سالهای 1895 و 1900 به تدریج این خطوط زیرزمینی نیز الکتریکی شدند. شهر پاریس در سال 1898 تصمیم گرفت که به احداث راه آهن زیرزمینی اقدام کند و از ابتدا تمام خطوط این راه آهن را الکتریکی ساخت. مهندسی که این کار را به نتیجه رسانید فولژانس بین ونو (1936-1852) Fulence Bienvenue نام داشت؛ این شخص که او را پدر مترو (راه آهن زیر زمینی) نام نهادند اولین خط راه آهن مزبور را (مابین ونسن Vincennes و مایو Maillot) روز 19 ژویه 1900 شخصاً افتتاح کرد و عبور و مرور عمومی با این وسیله شروع شد.
منبع: روسو، پی یر، تاریخ صنایع و اختراعات، حسن صفاری، تهران: امیر کبیر، چاپ هشتم، 1390.